آزمایش اسلامپ
هدف: سنجش درجه شلی بتن (تعیین
روانی بتن)
مقدمه: بر طبق تعریف ACI روانی بتن، قابلیت بتن یا ملات تازه مخلوط شده برای جریان یافتن است. کلمه
کارایی به سهولت در ریختن، قابلیت تراکم، سهولت در پرداخت بتن و مقاومت در برابر جداشدگی
اطلاق میشود. متأسفانه تاکنون هیچ آزمایشی که بتواند مستقیماً کارایی را بهصورت کامل
بیان نماید وجود ندارد ولی کوشش شده کارایی را با بعضی از خصوصیات فیزیکی آسانتر سنجش
نمود ولی متأسفانه هیچکدام از آنها کامل نبوده؛ یکی از این آزمایشها اسلامپ است.
این نکته باید ذکر گردد که آزمایش اسلامپ کارایی را نمیسنجد، بلکه روانی بتن را توصیف
میکند. آییننامهی ASTM C 125-93 کارایی را چنین بیان نموده است: خواص تعیینکننده کار لازم برای جابجایی بتن
تازه مخلوط شده با حداقل کاهش در یکنواختی آن. آییننامهی ACI
116R-90 کارایی را چنین بیان نموده که آن خاصیت از بتن یا ملات
تازه مخلوط شده که تعیینکننده سهولت و یکنواختی است و با آن میتوان بتن را مخلوط
نمود، درجا ریخت، متراکم کرد و یا سطح آن را پرداخت نمود. آییننامه ACI تعریف مینماید: روانی، قابلیت تحرک نسبی یا توانایی بتن و یا ملات تازه مخلوط
شده برای جریان یافتن است. این خاصیت بتن توسط آزمایش اسلامپ به دست میآید. با توجه
به همهی محدودیتهای گفتهشده آزمایش اسلامپ برای کنترل کارگاهی و تغییرات پیمانه
به پیمانه و ساعتبهساعت مصالح مصرفی در بتن بسیار مفید است.
دو عامل مفید بودن آزمایش:
1-در صورت یکنواختی جنس و دانهبندی سنگدانها،
این آزمایش نشاندهندهی تغییرات در نسبت آب به سیمان است.
2-در صورت بیتغییر بودن میزان آب مخلوط
و رطوبت موجود در سنگدانهها، این آزمایش نشاندهندهی تغییرات دانهبندی شن و ماسه
و یا غلط بودن میزان وزنی سیمان و شن و ماسه است. ضریب شلی بتن (اسلامپ بتن) که در
ساختمانهای معمولی به کار میروند حدود 7cm
–5cm است و اگر از ویبراتور استفاده گردد، 5cm مناسب است.
وسایل آزمایش:
1- مخروط ناقص اسلامپ به ارتفاع 300mm و قطر پایین 200mm و قطر بالایی 100mm
2- میله کوبنده به قطر 16mm و طول 600mm که یکسر آن بهصورت نیمکره به
قطر 16mm است
3- کاردک
4- بیل چه
5- پنی
6- ترازو با دقت اره گرم
7- شن و ماسه
8- سیمان
9- روغن
10- قالب مکعبی
شرح آزمایش:
ابتدا با استفاده از نسبتهای تعیینشده
در طرح اختلاط مقادیر شن و ماسه و سیمان و آب را به همان مقدار وزن کرده و شن و ماسه
و سیمان را داخل پنی ریخته، خوب باهم مخلوط کرده و سپس آب را به آن اضافه کرده و خوب
به هم میزنیم تا دانههای ریزودرشت باهم مخلوط شوند و پس از آماده شدن مخلوط قالب
اسلامپ را مرطوب نموده در محل نمناک، صاف و تخت، که نتواند رطوبت را جذب کند، قرار
دهید. پای خود را بر روی تکیهگاههای دو طرف مخروط قرار دهید و مخلوط تهیهشده را
در 3 لایه در مخروط اسلامپ بریزید و هر لایه را با 25 ضربه میله اسلامپ بکوبید. ارتفاع
هر لایه پس از تراکم باید تقریباً یکسوم ارتفاع قالب باشد. (مطابق استاندارد شماره
492 ایران باید در سه مرحله حجم قالب را پر کند در هر مرحله تقریباً یکسوم حجم پر
میشود.) تا ارتفاع 6.5 سانتیمتر قالب تقریباً یکسوم حجم و تا ارتفاع 15 سانتیمتری
قالب تقریباً دوسوم حجم قالب است. برای لایهی زیرین لازم است که کوبه را قدری به سمت
داخل کج کرده و بعضی از ضربهها را بهطور مارپیچی از محیط به سمت مرکز وارد نمایید.
در لایه زیرین ضربهها باید تا عمق آن لایه نفوذ کنند و 2 لایه دیگر را به ترتیبی متراکم
کنید که ضربهها اندکی در لایه قبلی نفوذ نماید. قبل از متراکم ساختن لایه فوقانی باید
قالب را بهاندازه کافی از بتن پر نمود. چنانچه پس از متراکم ساختن لایه فوقانی سطح
بتن پایینتر از لبههای قالب قرار گیرد مجدداً مقداری بتن روی آن ریخته و سطح قالب
را با میله توسط حرکات ارهای و غلتکی صاف کنید. دستگیرههای مخروط اسلامپ را بگیرید
و آن را بهآرامی بالا بکشید. بالا کشیدن قالب باید ظرف 5 تا 7 ثانیه بدون اینکه حرکت
جانبی یا چرخشی به قالب و بتن وارد شود انجام گیرد. استاندارد 492 ایران دربند 3 بیان
میکند که عمل بلند کردن قالب باید تقریباً 5 ثانیه و یا یک حرکت مداوم رو به بالا
بدون آنکه هیچگونه حرکت جانبی یا دورانی به بتن منتقل شود انجام گیرد. پس مخروط را
در کنار بتن فرونشسته قرار دهید و میله اسلامپ را بر روی آن بگذارید و اسلامپ را با
محاسبه تفاضل ارتفاع قالب از بالاترین ارتفاع بتن پس از برداشتن قالب تعیین کنید (طبق
بند 4 استاندارد 3202 ایران) این مقدار باید بهدقت نزدیک به 5 میلیمتر محاسبه گردد.
چنانچه پس از برداشتن قالب، بتن درهم فروریخته و یا ازیکطرف بریزد باید از نتیجه آزمایش
صرفنظر کرده و نسبت به انجام آزمایش مجدد با استفاده از بخش دیگری از نمونه بتن اقدام
کرد. اگر دوباره چنین وضعیتی اتفاق افتاد، نتیجه میگیریم که بتن از حالت خمیری و چسبندگی
لازم برای انجام آزمایش اسلامپ برخوردار نیست.
·
استاندارد 492
ایران، محلی را برای اندازهگیری مشخص ننموده است.
·
آییننامه BS1881:83 بخش 102 چنین بیان نموده که برای تعیین اسلامپ بتن میزان فرونشستن بتن را تا
بلندترین نقطه آن سنجیده شود.
·
آییننامه ASTMC143-90a برای تعیین اسلامپ بتن میزان فرونشستن بتن را تا محل جابهجاشده مرکز اصلی
بتن در نظر میگیرد.
1- افت طبیعی یا اسلامپ صحیح: دارای
روانی خوب تا عالی بوده (در حدود 5 اینچ)
2- افت برشی: با کاهش ارتفاع
بتن و بریده شدن کناره بتن و ریزش آن (تقریباً نیمی از مخروط در امتداد سطح شیبدار
میلغزد.) در این حالت نتیجه آزمایش را مردود شمرده و باید دوباره آزمایش را از بخش
دیگری از بتن انجام داد چنانچه در آزمایش دوم نیز ریزش یا لغزش بخشی از نمونه رخ دهد
(این مورد در مخروطهای خشن روی میدهد) بتن در هنگام جا دادن در قالب رضایتبخش نیست.
3- افت ریزشی یا افت فروریختگی: تعداد
درصد افت زیاد بوده و به دلیل وارفتن و پخش شدن بتن ایجاد میشود. این حالت مربوط به
مخلوطهای فوقالعاده خیس یا خشن یا کم معیار است.
تذکر:
1- ضربهها باید بهصورت یکنواخت در سطح
لایه پخش شود. برای لایههای زیرین لازم است قدری کوبه را به سمت داخل کج کرد و نیمی
از ضربهها را بهصورت مارپیچی از محیط به سمت مرکز وارد نمایید.
2- اگر اسلامپ برشی به دست آید آنگاه آزمایش
دوباره تکرار شود. در صورت وقوع مجدد اسلامپ برشی، احتمالاً نقاط ضعفی در تهیه طرح
مخلوط وجود داشته و این موضوع باید گزارش و ثبت گردد.
3- در صورت فروریختگی بتن (بدون وارد شدن
نیرو به مخلوط بتن) باید تجدیدنظر کلی در محاسبات و تناسب اجزاء اختلاط انجام پذیرد.
4- این آزمایش برای بتنهایی استفاده میشود
که حداکثر قطر سنگدانههای مصرفشده در آن برابر 40 میلیمتر باشد.
تفاوتهای استاندارد 492 و
3203 موسسه استاندارد صنعتی ایران:
1- دربند 3 استاندارد 492 بیانشده که بتن
قالب اسلامپ را به سه لایه حجمی تقسیم نموده (ارتفاع لایه اول 6.5cm ارتفاع لایه دوم 15cm ارتفاع لایه سوم، کل مخروط) درحالیکه
دربند 4 استاندارد 3203 ایران بیانشده که بتن را در سه لایه پرکنید. ارتفاع هر لایه
پس از تراکم باید تقریباً یکسوم ارتفاع قالب باشد.
2- دربند 3 استاندارد 492 ایران بیانشده
که تمام آزمایش از آغاز پر کردن تا برداشتن قالب باید بدون وقفه در مدت 5/1 دقیقه انجام
شود. درحالیکه در استاندارد 3203 زمان مشخصات نشده است.
3- بند 4-4 استاندارد 3203 ایران بیان میدارد
که میزان نشست پایه بلافاصله پس از برداشتن قالب، اسلامپ را با محاسبه تفاضل ارتفاع
قالب از بالا و ارتفاع بتن پس از برداشتن قالب تعیین کنید. درحالیکه در استاندارد
492 ایران هیچ مبنای اندازهگیری مشخص نشده است.
تفاوتهای استاندارد BS و ASTM
1- بر طبق بخش 102 استاندارد BS1881:93 نشست بتن پایه تا بلندترین نقطه آن سنجیده میشود.
2- بر طبق استاندارد ASTMC143-90a نشست بتن پایه تا محل جابهجا نشده مرکز اصلی بتن اندازه گرفته میشود.
مطالب مشابه (حتما بخوانید...)